ఇందూర్ వార్తా ప్రతినిధి రాజు

 

 

నోటా

ఎన్నికల్లో నిలబడిన అభ్యర్థులు నచ్చకపోతే తిరస్కరణ ఓటు వేసే అధికారాన్ని కల్పిస్తూ కేంద్ర ఎన్నికల కమిషన్ ఓటర్లకు అవకాశం కల్పించింది. ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రాల్లో అభ్యర్థుల గుర్తుతోపాటు నోటా (నన్ ఆఫ్ ది ఎబవ్) ను ఏర్పాటు చేశారు. ఎవరికైనా ఓటు వేయాలంటే సదరు అభ్యర్థికో, పార్టీకో ఓ గుర్తు వుంటుంది. ఆ గుర్తుకు ఓటర్లు ఓటు వేస్తూ ఉంటారు. అయితే, ఈ దఫా మాత్రం ఇప్పుడు పోటీలో వున్నవాళ్ళెవరికీ నేను ఓటు వేయడం లేదు అనే ఆప్షన్‌ను ఈవీఎంలలో పొందుపరిచారు. ఆ బటన్ నొక్కితే సదరు ఓటరు ఓటు ఎవరికీ పడదు. కానీ ఓటు హక్కును NOTA వినియోగించుకున్నట్టే.

ఇలాంటి అవకాశం ఇప్పటికే చాలా దేశాల్లో ఓటర్లకు అందుబాటులో ఉండగా, అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్యమైన భారత్‌లో మాత్రం కాస్త ఆలస్యంగా ఇటీవలే అందుబాటులోకి వచ్చింది. ‘నోటా’ను అందుబాటులోకి తేవాలనుకుంటున్నట్లు ఎన్నికల కమిషన్ 2009లో తొలిసారిగా సుప్రీంకోర్టుకు చెప్పింది. ప్రభుత్వం దీనికి వ్యతిరేకించినా, పౌర హక్కుల సంస్థ పీయూసీఎల్ దీనికి మద్దతుగా ప్రజా ప్రయోజన వ్యాజ్యం దాఖలు చేసింది. ఎట్టకేలకు ఎన్నికల్లో ‘నోటా’ను అమలులోకి తేవాలంటూ సుప్రీంకోర్టు 2013 సెప్టెంబర్ 27న రూలింగ్ ఇచ్చింది.

ఓటర్లకు ఇష్టం ఉన్నా లేకున్నా ఎవరికో ఒకరికి ఓటువేయాలనే ఉద్ధ్దేశంతో ఓటు వేస్తున్నారు. అయితే ప్రస్తుతం నిలబడిన అభ్యర్థులు ఎవరూ తమకు నచ్చకపోతే నోటా ద్వారా తమ తీర్పును వెల్లడించే అవకాశం ఉంటుంది. ఒకవేళ ఏదైన నియోజకవర్గంలో నిలబడిన అభ్యర్థులకు పడిన ఓట్లకన్నా నోటాకు ఎక్కువ మద్దతు పలికితే ఆ నియోజకవర్గం నుంచి తిరిగి ఎన్నికల ప్రక్రియ, ఎన్నికల నోటిఫికేషన్ ఇవ్వవలసి ఉంటుంది. అయితే నోటా అనేది ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రంపై ఉన్నదనే విషయం కనీసం ఓటరుకు తెలియదు. ఓటరు పోలింగ్ బూత్‌లోకి వెళ్లగానే ఈవీఎంలపై వివిధ పార్టీలకు చెందిన గుర్తులే కనిపిస్తాయి. అభిప్రాయాన్ని యువ ఓటర్లు వ్యక్తం చేస్తున్నారు.

అక్షరాస్యులకు ఎలాంటి సమస్య లేకపోయినా, నిరక్షరాస్యులకు ఇది ఇబ్బందికరమని, నోటా ఉందనే విషయం తెలిసే విధంగా ఏదైన గుర్తు కేటాయిస్తే బాగుంటుందనే ప్రముఖ రచయిత సౌదా అరుణ హైకోర్టులో ‘పిల్’ దాఖలు చేశారు. దీనిపై సానుకూలంగా స్పందించిన హైకోర్టు, ‘నోటా’కు గుర్తు కేటాయించాలని, వీలైతే ఈ ఎన్నికల్లోనే కేటాయించాలని ఎన్నికల కమిషన్‌కు సూచించింది.

అమెరికా, ఫ్రాన్స్, బెల్జియం, బ్రెజిల్, గ్రీస్, ఉక్రెయిన్, చిలీ, రష్యా, బంగ్లాదేశ్, కొలంబియా, స్పెయిన్, స్వీడన్ తదితర దేశాల్లో ‘నోటా’ పద్ధతి అమలులో ఉంది. కాలిఫోర్నియాలోని శాంటా బార్బరా కౌంటీ ఎన్నికల్లో 1976లో తొలిసారిగా ‘నోటా’ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. నిజానికి అభ్యర్థులెవరూ నచ్చకుంటే తిరస్కార ఓటు వేసే హక్కును భారత రాజ్యాంగం ఎప్పుడో కల్పించింది. ప్రజా ప్రాతినిధ్య చట్టంలోని 49 (ఓ) సెక్షన్ కింద ఓటర్లు ఈ హక్కును ఉపయోగించుకునే వీలుంది. పోలింగ్ బూత్‌లోని ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ వద్దకు వెళ్లి, దీనికోసం 17-ఏ ఫారం తీసుకుని, ఫలానా అభ్యర్థిని తిరస్కరిస్తున్నానని పేర్కొంటూ సంతకం లేదా వేలిముద్ర వేసి బ్యాలెట్ పెట్టెలో వేయవచ్చు.

ఇది రహస్య బ్యాలెట్ విధానానికి విరుద్ధమైనదని, ఓటరు భద్రత దృష్ట్యా ఇది మంచి పద్ధతి కాదని విమర్శలు వచ్చాయి. అయితే, అప్పట్లో చాలామంది ఓటర్లకు దీనిపై అవగాహన ఉండేది కాదు. ఈవీఎంలు వాడుకలోకి రావడంతో ఎన్నికల కమిషన్ చొరవ మేరకు సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాలతో ‘నోటా’ అందుబాటులోకి వచ్చింది. దీనిపై విస్తృత ప్రచారం జరగడంతో గత ఏడాది ఢిల్లీ, రాజస్థాన్, ఛత్తీస్‌గఢ్, మధ్యప్రదేశ్, మిజోరాం రాష్ట్రాలకు జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో చాలామంది ఓటర్లు ‘నోటా’కు ఓటు వేశారు. కొన్నిచోట్ల గెలుపొందిన అభ్యర్థికి, ఓటమి పాలైన సమీప ప్రత్యర్థికి నడుమనున్న ఓట్ల వ్యత్యాసం కంటే ‘నోటా’కే ఎక్కువ ఓట్లు పడ్డాయి. ఛత్తీస్‌గఢ్‌లో ‘నోటా’కు అత్యధికంగా 3.1 శాతం ఓట్లు పడ్డాయి. మధ్యప్రదేశ్, రాజస్థాన్‌లలో 2 శాతం, ఢిల్లీలో 1 శాతం ఓట్లు ‘నోటా’కు పడ్డాయి.

మొదటి సమావేశం

నోటా గుర్తు పై మేధో మథనం
ఆల్ ఇండియా నోటా వర్కింగ్ కమిటీ ఆధ్వర్యంలో ఏప్రిల్ 12, 2014న ఉదయం పది గంటల నుండి సాయంత్రం అయిదు గంటల వరకు హైదరాబాద్ లోని పొట్టిశ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ఎన్.టి.ఆర్ ఆడిటోరియంలో నోటా గుర్తుపై మేధోమథనం జరిగింది.

 

నోటా (NOTA).. దేశంలోని ఓటర్లందరికీ దీని గురించి పెద్దగా తెలియకపోవచ్చు. తెలిసిన వారిలో కొందరికి మాత్రమే దీనితో పని ఉండొచ్చు. మరికొందరికి ఆ మీట అక్కడెందుకు ఉందో తెలియకపోవచ్చు. ‘‘రాజకీయాలు భ్రష్టుపట్టిపోయాయి.. నానాటికీ తీసికట్టుగా మారిపోతున్నాయి. ఓటు వేసేందుకు సరైనోడు ఒక్కడూ కనిపించడం లేదు’’ అని విసుక్కుంటూ దేశభక్తి ప్రద్శించే వారికోసం ఈ ‘నోటా’ మీటను కేంద్ర ఎన్నికల సంఘం తీసుకొచ్చింది. ఎన్నికల్లో నిలబడిన వ్యక్తుల్లో మనం ఓటు వేసేందుకు అర్హత ఉన్నవాడు ఒక్కడూ లేడని అనుకునేవాళ్లు దానిని నొక్కుతున్నారు. ఎన్నికల సంఘమైతే దానిని ప్రవేశపెట్టింది సరే.. మరి దానిని ఎవరైనా వినియోగిస్తున్నారా? అవుననే అంటున్నాయి అసోసియేషన్ ఫర్ డెమొక్రటిక్ రీఫార్మ్స్ (ADR), నేషనల్ ఎలక్షన్ వాచ్ (NEW).

నోటా అంటే.. ‘పైన నిలబడిన వ్యక్తుల్లో ఎవరూ కాదు’ అని అర్థం. గత ఐదేళ్లలో జరిగిన లోక్‌సభ, అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో అంటే 2018-22 మధ్య కాలంలో ఏకంగా 1.29 కోట్ల మంది ఈ నోటాను ఎన్నుకున్నారు. అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో నోటాకు 64,53,652 మంది ఓటేసినట్టు ఏడీఆర్, ఎన్‌ఈడబ్ల్యూ నివేదిక తెలిపింది. మొత్తంగా నోటాకు 65,23,975 (1.06 శాతం) ఓట్లు వచ్చినట్టు పేర్కొది. లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో అత్యధికంగా బీహార్‌లోని గోపాల్‌గంజ్ (ఎస్సీ) నియోజకవర్గంలో 51,660 ఓట్లు రాగా, అత్యల్పంగా లక్షద్వీప్‌లో 100 ఓట్లు వచ్చాయి. ఇక, 2020లో జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో నోటాకు అత్యధికంగా 7,49,360 (1.46 శాతం) ఓట్లు వచ్చాయి. బీహార్‌లో అత్యధికంగా 7,06,252 ఓట్లు పోలవగా, ఎస్‌సీటీ డిల్లీలో 43,108 ఓట్లు పోలయ్యాయి. 2022లో ఐదు రాష్ట్రాలకు జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో అతి తక్కువగా 0.70 శాతం మంది అంటే, 8,15,430 మంది నోటాకు జై కొట్టారు. గోవాలో 10,629 ఓట్లు, మణిపూర్‌లో 10,349 ఓట్లు, పంజాబ్‌లో 1,10,308 ఓట్లు, ఉత్తరప్రదేశ్‌లో 6,37,304 ఓట్లు పోలవగా, ఉత్తరాఖండ్‌లో 46,840 ఓట్లు వచ్చాయి.

2019 మహారాష్ట్ర ఎన్నికల్లో అత్యధికంగా 7,42,134 ఓట్లు రాగా, 2018లో మిజోరాం అసెంబ్లీకి జరిగిన ఎన్నికల్లో అత్యల్పంగా 2,917 ఓట్లు వచ్చాయి. అదే ఏడాది చత్తీస్‌గఢ్ అసెంబ్లీకి జరిగిన ఎన్నికల్లో అత్యధికంగా 1.98 శాతం ఓట్ల షేర్‌ను నోటా దక్కించుకుంది. 2020 ఢిల్లీ అసెంబ్లీకి, 2018లో మిజోరం అసెంబ్లీకి జరిగిన ఎన్నికల్లో అత్యల్పంగా 0.46 శాతం ఓట్ షేర్ లభించింది.

రాజకీయం

నోటా గురించి స్పష్టమైన వివరణ

నోటా గురించి స్పష్టమైన వివరణ
భారతదేశంలో, ఒక నిర్దిష్ట ఎన్నికల సమయంలో పోటీ చేసే అభ్యర్థులకు ఎలక్టర్ మద్దతు ఇవ్వకపోయినా, ఓటు వేయవలసి వస్తే, ఒక విషయం కోసం, వారు నోటా అవకాశం ఏమిటో ఎంచుకుంటారు.

విషయ పట్టిక
నియమం 49-O అంటే ఏమిటి? మరియు మార్గం నోటా నుండి భిన్నంగా ఉందా?
NOTA యొక్క సానుకూల పాయింట్లు
NOTA యొక్క ప్రతికూల పాయింట్లు
మన దేశంలో, ఒక ఎలక్టర్ ఎన్నికలలోపు అభ్యర్థులకు ఎవరికీ మద్దతు ఇవ్వకపోవడం సాధారణంగా జరుగుతుంది. అయితే, వారికి అభ్యర్థిని ఎంపిక చేయడానికి ప్రత్యామ్నాయం అవసరం లేదు. ఆసియా దేశాల అత్యున్నత న్యాయస్థానం యొక్క న్యాయమూర్తులకు అనుగుణంగా, ‘పై వాటిలో ఏదీ కాదు, అంటే ఓటర్లకు నోటా ఎంపికలు ఏమిటి, ఎన్నికలలో సాధారణ సవరణకు దారి తీస్తుంది మరియు రాజకీయ పార్టీలు స్వచ్ఛమైన అభ్యర్థులను ప్రదర్శించవలసి ఉంటుంది. . అత్యంత చట్టపరమైన వ్యవస్థలో, అభ్యర్థులందరి నుండి అసమ్మతిని సూచించడానికి ఓటర్లు అనుమతించబడాలి. ఈ కథనంలో, నోటాను కలిగి ఉండవలసిన అవసరం ఏమిటో కూడా మేము అధ్యయనం చేస్తాము?

నియమం 49-O అంటే ఏమిటి? మరియు మార్గం నోటా నుండి భిన్నంగా ఉందా?
ఎన్నికల నియమావళి ప్రకారం, 1961 నియమం 49-O ప్రకారం, “ఓటు వేయకూడదని నిర్ణయించుకున్న ఓటరు.- నర్సింగ్ ఎలెక్టర్‌లో అసోసియేట్ అయితే, ఒకసారి అతని ఎలక్టోరల్ రోల్ పరిధి ఫారం-17Aలో ఓటర్ల రిజిస్టర్‌లో సమయానుకూలంగా నమోదు చేయబడి, అతనిని ఉంచింది. నియమం 49L యొక్క ఉప-నిబంధన (1) క్రింద ఆ ప్రో రీ నాటాపై సంతకం లేదా బొటనవేలు ముద్ర, అతని ఓటును నమోదు చేయకూడదని నిశ్చయించబడింది, ప్రస్తుత ప్రభావానికి సంబంధించిన వ్యాఖ్యను నాయకుడి ద్వారా రకం 17Aలో పైన నమోదు చేయడానికి వ్యతిరేకంగా సృష్టించబడుతుంది. కాబట్టి అటువంటి వ్యాఖ్యకు వ్యతిరేకంగా ఓటర్ల సంతకం లేదా బొటనవేలు ముద్రను పొందాలి. 49-O మరియు NOTA మధ్య వ్యత్యాసం ఏమిటంటే 49-O రహస్యాన్ని ఇవ్వదు. SC నోటా నిబంధనను క్లియర్ చేసిన తర్వాత సెక్షన్ నలభై-తొమ్మిది (O) రద్దు చేయబడింది. రకం 17Aలోని ఓటరు వ్యాఖ్యల ద్వారా అభ్యర్థిని తిరస్కరించడం వెనుక ఉన్న కారణాన్ని శోధించడానికి ఇది పోల్ అధికారులను అనుమతించింది. నోటా ద్వారా అధికారులు తిరస్కరణకు గల కారణాన్ని గుర్తించలేరు. అంతేకాకుండా, ఇది వ్యక్తిగత ఎంపిక యొక్క భావనను చెక్కుచెదరకుండా ఉంచుతూ, ఓటర్ల గుర్తింపును రక్షిస్తుంది.

NOTA యొక్క సానుకూల పాయింట్లు
‘ఓటర్ల ఎన్నికల్లో పైవేవీ సాధ్యం కావు’ అనే విషయంలో వారి ఏరియా యూనిట్‌కు అపరిమితమైన ప్రతికూల అంశాలు ఉన్నప్పటికీ, సానుకూల అంశాలను విస్మరించలేము. ఆసియా దేశాల సుప్రీం కోర్ట్ యొక్క భయంకరమైన ఉద్దేశ్యం ఏమిటంటే, రాజకీయ పార్టీలు స్వచ్ఛమైన నేపథ్యం ఉన్న అభ్యర్థులను తమ అభ్యర్థులుగా చూపించాలని ఒత్తిడి చేయడం. ఎన్నికల్లో గెలిచిన WHO అభ్యర్థులు దేశ సాధారణ అసెంబ్లీలో భాగమవుతారు. కాబట్టి, నేరపూరిత లేదా అనైతిక లేదా అపరిశుభ్రమైన నేపథ్యం ఉన్న అభ్యర్థులను ఎన్నికల్లో పోటీ చేయకుండా నిరోధించాల్సిన అవసరం ఉందని భావించారు. ‘పైన ఏదీ కాదు’ ఎంపికను దాని నిజమైన ఉద్దేశ్యంతో అమలు చేస్తే, దేశంలోని మొత్తం రాజకీయ పరిస్థితి ఈ పరిస్థితి నుండి తీవ్ర మార్పును మార్చగలదు.

NOTA యొక్క ప్రతికూల పాయింట్లు
ప్రారంభంలో ఓటర్లకు సక్‌చాయిస్సీని ప్రవేశపెట్టిన కొన్ని దేశాలు, తర్వాత ముద్రణలో లేవు లేదా వ్యవస్థను రద్దు చేశాయి. బ్యాలెట్ యంత్రాలు నోటా బటన్‌ను కలిగి ఉన్న దేశాల్లో, అది మెజారిటీ ఓట్లను అందుకునే యూనిట్ సంభావ్యత మరియు తద్వారా ఎన్నికల్లో “గెలుపొందడం” ఉంటుంది. అటువంటి సందర్భంలో, కమిషన్ ఆ ఎంపికలలో దేనినైనా ఇష్టపడవచ్చు: ఎ) కార్యాలయాన్ని ఖాళీగా ఉంచడం, బి) నియామకం ద్వారా కార్యాలయాన్ని పూరించండి మరియు సి) మరొక ఎన్నికలను నిర్వహించండి. అమెరికా రాష్ట్రం, అటువంటి దృష్టాంతంలో, కొన్నింటిపై ప్రభావం చూపని విధానాన్ని కలిగి ఉంటుంది మరియు అందువల్ల, తదుపరి అత్యధిక మొత్తం విజయాలు.

నోటా ఓటు చరిత్ర – అయితే, అది ఉనికిలోకి వచ్చింది; అది ఎవరి ప్లాన్?
USAలోని కాలిఫోర్నియాలోని శాంటా బార్బరా కౌంటీలో అధికారిక ఎన్నికల బ్యాలెట్‌లో ఈ ఎంపికను ఉంచాలని ఇస్లా ప్రాస్పెక్ట్ మున్సిపల్ ఇన్ఫర్మేటివ్ కౌన్సిల్ తీర్మానాన్ని ఆమోదించిన తర్వాత “పైన ఏదీ లేదు’ అనే ఆలోచన 1976లో ఉద్భవించింది.

నోటా పూర్తి రూపం
విషయ సూచిక
నోటా అంటే ఏమిటి?
నోటాను అర్థం చేసుకోవడం
చారిత్రక సందర్భం
నోటా మరియు ఓటు హక్కులు
ఎన్నికల సంస్కరణల్లో నోటా పాత్ర
నోటాపై విమర్శలు మరియు పరిమితులు
ప్రజా అవగాహన మరియు విద్య
భవిష్యత్తు అవకాశాలు మరియు సవాళ్లు
ముగింపు
నోటా పూర్తి ఫారం: తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు
నోటా అంటే ఏమిటి?
NOTA పూర్తి రూపం ఎగువన ఏదీ కాదు. ఇది భారతీయ ఓటర్లకు ఇచ్చిన బ్యాలెట్ ఎంపిక. దీనివల్ల ఓటర్లు ఏ అభ్యర్థులనూ ఆమోదించరు. ఇది 2009 నుండి భారతీయ ఓటింగ్ విధానంలో ఉపయోగించబడుతోంది.

ఎన్నికల్లో పాల్గొనేందుకు ఎంపికైన అభ్యర్థులపై తమ అసంతృప్తిని ప్రదర్శించేందుకు ఓటర్లకు నోటా అధికారం కల్పించారు.

ఓటరు నోటాను ఎంచుకున్నప్పుడు, వారి ఓటు ఏ అభ్యర్థికీ లెక్కించబడదని అర్థం. 50% కంటే ఎక్కువ మంది ఓటర్లు నోటాను ఎంచుకుంటే, ఏ అభ్యర్థికీ ఎన్నికల్లో మెజారిటీ ఓట్లు రాలేవు.

నోటా ఎన్నికల ఉనికి ప్రజలను ఓటింగ్‌లో పాల్గొనేలా ప్రోత్సహిస్తుందని వివిధ అధ్యయనాలు రుజువు చేశాయి. దీంతో ఓటర్లు ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా నిలదీయవచ్చు. ఈ లక్షణం భారతదేశ ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ పరిపక్వత చెందుతోందని వర్ణిస్తుంది.

నోటాను అర్థం చేసుకోవడం
ఓటర్లకు నోటాను అందించాలని 2013లో సుప్రీంకోర్టు తీర్పునిచ్చింది. ఆ తర్వాత భారతదేశంలోని అన్ని ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ మెషీన్లలో నోటా గుర్తును అందుబాటులో ఉంచారు. ఓటర్లు నైతిక మరియు నైతిక విలువల ప్రకారం ఓటు వేయవచ్చని ఫీచర్ నొక్కిచెప్పింది.

ఈ ఆప్షన్‌తో ఓటర్ల భాగస్వామ్యం పెరగడమే కాకుండా ఓటింగ్ విధానంలో అవినీతి కూడా తగ్గుముఖం పట్టింది. ఇప్పుడు, ఓటరు ఎటువంటి పరిణామాలకు భయపడకుండా వారి ఇష్టానుసారం ఓటు వేయవచ్చు.

మీరు నోటా చిహ్నాన్ని నొక్కినప్పుడు, మీ ఓటు చెల్లనిదిగా పరిగణించబడుతుంది. కాబట్టి, ఇది ఏ అభ్యర్థికి అనుకూలంగా లెక్కించబడదు.

ఎన్నికల ప్రక్రియలో ఏదైనా వైఫల్యాన్ని ధృవీకరించడానికి నోటా ఓటును ఉపయోగించవచ్చని సుప్రీం కోర్టు పేర్కొంది.

భారత ఎన్నికల సంఘం ప్రకారం, నోటాకు వ్యతిరేకంగా అత్యధిక ఓట్లు వచ్చినప్పుడు, ఎక్కువ ఓట్లు వచ్చిన అభ్యర్థిని ఎన్నుకుంటారు.

చారిత్రక సందర్భం
1999లో మొదటిసారిగా ప్రతికూల ఓటింగ్ భావన గురించి చర్చించారు. లా కమిషన్ దీనిని ప్రత్యామ్నాయ ఎన్నికల పద్ధతిగా ప్రవేశపెట్టింది. దీనికి 2001లో ECI మద్దతు ఇచ్చింది. అయినప్పటికీ, వారు ప్రతికూల ఓట్ల ప్రవేశానికి వ్యతిరేకంగా ఒక సమస్యను ప్రతిపాదించారు. ఈవీఎం బ్యాలెట్ల వినియోగం కారణంగా ఓటింగ్‌కు దూరంగా ఉండాలనుకునే వారికి గోప్యత పాటించడం కష్టంగా మారింది.

2004లో, ఈ విషయంలో తదుపరి చర్య తీసుకోవాలని పీపుల్స్ యూనియన్ ఫర్ సివిల్ లిబర్టీస్ ద్వారా PIL దాఖలు చేయబడింది. చివరకు 2013లో సుప్రీంకోర్టు నోటా నిబంధనలను నిర్దేశించింది. అయితే, మాజీ CEC, SY ఖురేషి , నోటా అంటే తిరస్కరించే హక్కు కాదని సూచించారు. 100కి 99 ఓట్లు నోటాకు వ్యతిరేకంగా వచ్చినా, 1 ఓటు వచ్చిన అభ్యర్థిని విజేతగా ప్రకటిస్తారు.

ప్రస్తుతం వివిధ నియోజకవర్గాలు, దేశాల్లో నోటాను అనుసరిస్తున్నారు. వీటిలో అర్జెంటీనా, బెల్జియం, కెనడా, కొలంబియా, ఇండోనేషియా, స్పెయిన్, ఫ్రాన్స్, UK, స్విట్జర్లాండ్ మొదలైనవి ఉన్నాయి.

నోటా మరియు ఓటరు హక్కులు
ఓటరు హక్కులలో అంతర్భాగాల్లో ఒకటి గోప్యత హక్కు. ఎన్నికల వ్యవస్థ స్వచ్ఛంగా ఉండేందుకు గోప్యత హక్కు చాలా అవసరం. ఈ హక్కు ద్వారా, ఓటర్లను ఒప్పించబడతారేమో లేదా బలిపశువుతామో అనే భయం లేకుండా ఓటు వేయవచ్చని ECI నిర్ధారిస్తుంది.

అభ్యర్థుల పట్ల తమ అసమ్మతిని, అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేసే హక్కు ఓటర్లకు నోటా కల్పిస్తుంది. రాజకీయ పార్టీలు తమ అభ్యర్థులను సాధారణ ప్రజానీకం ఆమోదించడం లేదని గ్రహించడంతో, వారు క్రమంగా మారతారు.

ప్రతికూల ఓటింగ్ కూడా దేశంలో ప్రజాస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది. ప్రజలు తమ గోప్యత హక్కును రాజీ పడకుండా స్వేచ్ఛగా తమ అభిప్రాయాలను వ్యక్తం చేయగలరని ఇది నిర్ధారిస్తుంది.

ఇప్పటివరకు, EVMలకు నోటా ఎంపిక లేనందున , గోప్యతను కొనసాగిస్తూ ప్రతికూల ఓటింగ్ జరగలేదు. ఈ EVMలు తమ నోటా ఓటును సురక్షితంగా వేయగలవని నిర్ధారించుకోవడానికి సాంకేతిక మార్పులకు గురికావలసి ఉంటుంది.

ఎన్నికల సంస్కరణల్లో నోటా పాత్ర
నోటా ఎంపిక ప్రజలలో చాలా వరకు విజయవంతమైంది. ఇది భారీ ఫీచర్‌గా కనిపించకపోవచ్చు, కానీ భారతదేశంలో భవిష్యత్తులో ఎన్నికల సంస్కరణలకు అవకాశం ఉంది.

ఉదాహరణకు, ఒక రాజకీయ పార్టీ ప్రజలకు సరిగ్గా ప్రాతినిధ్యం వహించదు లేదా పార్లమెంటులో తన అభిప్రాయాలను సూచించడంలో విఫలమైందనుకుందాం. ఇప్పుడు, ఓటర్లు తమ అభ్యర్థి ఎంపిక మరియు పార్లమెంటులో పనితీరుపై అసంతృప్తిగా ఉన్నారని చూపించడానికి ఎన్నికల సమయంలో నోటాను నొక్కడానికి ఎంచుకోవచ్చు.

నోటా ప్రభావాన్ని మరింత బలోపేతం చేయడానికి, రాజకీయ పార్టీలు తమ అభ్యర్థులకు సంబంధించిన వివరాలను పంచుకోవాలని తప్పనిసరి చేయవచ్చు. అభ్యర్థి రాజకీయ మరియు అనుభవ వివరాల సహాయంతో, ఓటర్లు వారు ఎన్నుకోబడాలా వద్దా అని సులభంగా నిర్ణయించవచ్చు.

నోటాపై విమర్శలు మరియు పరిమితులు
2013లో, నోటాకు ఓటు వేయడానికి ఓటింగ్ బూత్‌లో ఫారమ్‌ను అభ్యర్థించాల్సి వచ్చింది. కొద్దిసేపటికే, ఈవీఎంలు గోప్యత హక్కును కాపాడేందుకు నోటా చిహ్నాన్ని చేర్చడానికి నవీకరించబడ్డాయి.

2015లో నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ డిజైన్ (ఎన్‌ఐడీ) రూపొందించిన క్రాస్ సింబల్‌ను నోటా గుర్తుగా ఎంపిక చేశారు.

నోటా ఓటు యొక్క అతిపెద్ద పరిమితుల్లో ఒకటి, ప్రస్తుతం, అది చెల్లని ఓటుగా పరిగణించబడుతుంది. ఈ విధంగా, నోటాకు ఎన్నికల్లో అత్యధిక ఓట్లు వస్తే, రెండో అతిపెద్ద ఓట్లను సాధించిన పార్టీ గెలుస్తుంది.

అయితే, అది మెజారిటీ ఓటర్లు ఎన్నుకోని అధికార పార్టీని ఏర్పాటు చేస్తుంది. తద్వారా ప్రజాకూటమికి, అధికార పార్టీకి మధ్య సహకారం లేకుండా పోతుంది.

నోటా యొక్క మరొక పరిమితి ఏమిటంటే ఇది పేద అభ్యర్థుల యొక్క ముఖ్యమైన కారణాన్ని పరిష్కరించదు. రాజకీయ పార్టీలు నిజమైన అసంతృప్తికి బదులుగా నిరసనగా పరిగణించవచ్చు. ఇది ఎన్నికల ఫలితాలపై కూడా ప్రభావం చూపదు, ఎందుకంటే రెండవ అత్యధిక ఓట్లను కలిగిన పార్టీ ఇప్పటికీ గెలుస్తుంది.

ప్రజా అవగాహన మరియు విద్య
2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో భారతదేశంలో సగటున 67% ఓటింగ్ నమోదైంది. ఇది చరిత్రలో అత్యధిక పోలింగ్ అయినప్పటికీ, భారతదేశం యొక్క మొత్తం అర్హత కలిగిన ఓటర్ల సంఖ్య కంటే ఇది చాలా తక్కువగా ఉంది.

చాలా మంది భారతీయులు ఓటరుగా తమ హక్కులను గుర్తించకపోవడమే దీనికి కారణం. దేశంలో మార్పు మరియు సంస్కరణను తీసుకురావడానికి ఓటర్లుగా తమ హక్కులను ఎలా మరియు ఎందుకు వినియోగించుకోవాలో వారికి సరిగ్గా తెలియదు.

అయితే, ఇటీవలి సంవత్సరాలలో సిస్టమాటిక్ ఓటర్ల ఎడ్యుకేషన్ మరియు ఎలక్టోరల్ పార్టిసిపేషన్ (SWEEP) ద్వారా ప్రజలకు వారి హక్కుల గురించి అవగాహన కల్పించేందుకు ప్రచారాలు ముందుకు సాగుతున్నాయి. ఈ కార్యక్రమాలు భారతదేశంలోని గిరిజన సంఘాలు, వికలాంగులు, మహిళలు మరియు ఇతర మైనారిటీలకు అవగాహన కల్పించడం ద్వారా ఎన్నికలను మరింత కలుపుకొనిపోయేలా చేస్తాయి.

భవిష్యత్తు అవకాశాలు మరియు

నోటా ప్రభావం మహారాష్ట్రలో ఒక ఉదాహరణ ద్వారా చూడవచ్చు. పూణె జిల్లాలోని బోరి గ్రామ పంచాయతీ ఎన్నికల్లో నోటాకు 85.57% ఓట్లు వచ్చినట్లు తేలింది.

మహారాష్ట్ర రాష్ట్ర ఎన్నికల సంఘం (SEC) ఓటింగ్‌లో నోటాను కల్పిత అభ్యర్థిగా పరిగణించాలని నియమిస్తుంది. అలా మెజారిటీ ఓట్లు నోటాకు వ్యతిరేకంగా వస్తే మళ్లీ ఎన్నికలు నిర్వహిస్తారు.

అభ్యర్థులందరికీ నోటా కంటే తక్కువ ఓట్లు వచ్చినట్లయితే, అభ్యర్థులెవరూ ఎన్నుకోబడరు, కానీ ఈ అభ్యర్థులందరూ మళ్లీ ఎన్నికల్లో పోటీ చేయలేరు అనే నిబంధనను హర్యానాకు చెందిన SEC ముందుకు తెచ్చింది. ఇలాంటి చర్యల ద్వారా నోటా ద్వారా నిజమైన సామాజిక సంస్కరణను తీసుకురావచ్చు.

ముగింపు
NOTA పూర్తి రూపం ఎగువన ఏదీ కాదు. 2013లో ఏ అభ్యర్థిని ఎంపిక చేసేందుకు నోటాను ప్రవేశపెట్టారు. అయితే, నోటా చెల్లని ఓటుగా పరిగణించబడుతుంది. కాబట్టి ఎన్నికలలో దీనికి పెద్దగా ప్రాధాన్యత ఉండదు.

మహారాష్ట్ర మరియు హర్యానా యొక్క SEC చూపిన విధంగా, గ్రౌండ్-అప్ విధానం ద్వారా నోటాను గణనీయంగా అమలు చేయవచ్చు.

“తిరస్కరించే హక్కు” ఎన్నికలపై పరిణామాలను కలిగి ఉండాలి. రాజకీయ పార్టీలు తమ సంస్కరణలను మార్చుకునేలా ప్రభావితం చేయాలి మరియు వారు తమ ఎన్నికల అభ్యర్థులను ఎలా ఎంపిక చేసుకుంటారు. భారతీయ ఓటర్లు తమ ఓట్లు వేసే విధానాన్ని మార్చే అవకాశం నోటాకు ఉంది. అయితే, ఇది గణనీయమైన మార్పును తీసుకురావడానికి మెరుగైన నిబంధనలను కలిగి ఉండాలి.

నోటా పూర్తి రూపం ఏమిటి?
భారతీయ ఎన్నికల వ్యవస్థలో నోటా పూర్తి రూపం “ఎదుటిది కాదు”.

నోటా ప్రయోజనం ఏమిటి?
నోటాతో, ఓటర్లు ఎన్నికలలో పాల్గొనే ఇతర అభ్యర్థికి ఓటు వేయకూడదని ఎంచుకున్నట్లు తెలియజేయవచ్చు.

భారతదేశంలో నోటా అవసరం ఏమిటి?
నోటా ఓటర్లకు ఎంపిక చేసుకునే స్వేచ్ఛను అందిస్తుంది. ప్రతికూల ఓటింగ్ ద్వారా, భారతీయ ఓటర్లు అభ్యర్థులపై అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేయవచ్చు.

నోటాకు ఎక్కువ ఓట్లు వస్తే ఏం జరుగుతుంది?
నోటాకు అత్యధిక ఓట్లు వస్తే, రెండో అత్యధిక ఓట్లు సాధించిన అభ్యర్థి ఎన్నికల్లో గెలుస్తారు.

ఓటరు నోటా ఎలా వేయాలి?
EVMలలో ఇతర అభ్యర్థుల పేర్ల దిగువన NOTA బటన్ అందించబడింది. ఎవరైనా తమ ఓటును నోటాగా వేయడానికి బటన్‌ను నొక్కవచ్చు.

నోటాకు ముందు, ఓటరు ప్రతికూల ఓటును ఎలా నమోదు చేసుకున్నారు?
భారతదేశంలో, 2009లో, భారత్ కమిటీ ఓటరుకు బ్యాలెట్‌లో ‘ఎవరిలో ఏమీ లేదు’ అవకాశం కల్పించాలని సుప్రీంకోర్టును కోరింది, ఎందుకంటే ఇది ఓటర్లకు అనర్హమైన అభ్యర్థిని ఎన్నుకోకుండా స్వేచ్ఛను అందిస్తుంది. అటువంటి భావనకు ప్రభుత్వం అనుకూలంగా లేదు.

“ది పీపుల్స్ యూనియన్ ఫర్ సివిల్ లిబర్టీస్'” అసోసియేట్ ఇన్ నర్సింగ్ ” నోటాకు అనుకూలంగా ప్రజా ప్రయోజన చట్టపరమైన విచారణ ప్రకటనను దాఖలు చేసింది. చివరగా, ఇరవై-ఏడవ సెప్టెంబర్ 2013న, ‘పైన ఏదీ కాదు’ టేక్ ఎలక్షన్‌లను నమోదు చేయడానికి సరైన హక్కును భారత్ సుప్రీం కోర్ట్ వర్తింపజేసింది, ఆ తర్వాత ప్రతి ఒక్కరి ఓటు యంత్రాలు నోటా బటన్‌తో సరఫరా చేయాలని కమిటీని ఆదేశించింది; కాబట్టి ఆఫర్‌పై ఓటర్లు ‘పైన వాటిలో ఏదీ కాదు’ అనే దానిపై నిర్ణయం తీసుకునే అవకాశం ఉంది.

ఈ కథనం 2009 నుండి జరిగిన చాలా ఎన్నికలలో ఆసియా దేశాల ఓటర్లకు ఎంపికగా నోటా అందించబడుతుందనే దాని గురించి ఉంది. ఓటుకు ఎలాంటి ఎన్నికల విలువ ఉండదు: మెజారిటీ ఓట్లు చదరపు కొలమానం అయినప్పటికీ, అతి ముఖ్యమైన ఓటు ఉన్న అభ్యర్థి షేర్ విజేతను నిర్ణయిస్తుంది. కంటే ఎక్కువ ఎవరికీ ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం ద్వారా, ఎన్నికలను నిర్వహించే ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ స్క్వేర్ మెజర్ ఏ అభ్యర్థులకు ఓటు వేయకూడదని ఒక జాతీయుడు ఎంపిక చేస్తాడు. 2013 అసెంబ్లీ ఎన్నికల నియంత్రణలో నాలుగు రాష్ట్రాల్లో (ఛత్తీస్‌గఢ్, మిజోరాం, NOTA అవకాశం 1వది. రాజస్థాన్ మరియు మధ్యప్రదేశ్) మరియు పట్టణ కేంద్రం యొక్క కేంద్రపాలిత ప్రాంతం.